Hình như có khá nhiều giai thoại về chuyện người giàu hà tiện. Truyện '5 đồng đắt quá, 3 đồng chết luôn' có lẽ ai cũng biết. Và người ta cũng thường biến nó thành điển tích để chế giễu những người ăn mặc hay đi xe sang trọng mà ra chợ vẫn mặc cả. Nhưng chắc không quá nhiều người biết rằng Kim Woo Choong, cha đẻ của Deiwoo nhất quyết không chịu mua đắt hơn ai khác ngoài chợ, hay trùm dầu mỏ Rokerfeller khởi đầu sự nghiệp bằng thành tích tiết kiệm từ 39 giọt keo dính nắm thùng dầu xuống còn...38 giọt. Nhưng họ cũng là những người dùng tiền làm từ thiện nhiều đến nổi danh trên thế giới. Vậy, họ hà tiện chăng? Người ta chỉ biết ngả mũ sạp gối thán phục những con người vĩ đại đó hàng ngày, đồng thời cũng cười khẩy "thói hà tiện" ở những người - không - nổi - tiếng - như - họ hàng ngày.

Thật ra t cũng không có ý bênh vực cái tính 'hà tiện', chỉ muốn bàn một chút đến quan niệm của con người Việt Nam thôi, đặc biệt là giới trẻ, về sự chi tiêu và tiết kiệm.
Về mặt lý thuyết, để phân biệt hà tiện và tiết kiệm không khó, nhưng trong xã hội Việt Nam, nơi mà tồn tại khá nhiều "kẻ sỹ", coi tốt nước sơn là tốt gỗ, thì hai khái niệm đó áp dụng trong thực tế lại dễ bị nhầm lẫn. Rồi khi xã hội có nhiều giai thoại chế giễu thói hà tiện, thì người ta lại càng sợ bị mang danh đó. Để rồi câu "tiết kiệm là quốc sách" của Thánh Hồ trở nên nhạt nhòa.
Hà tiện là keo bẩn, bủn xỉn, tất nhiên đừng thế. Còn tiết kiệm, là chi tiêu đúng, chi những gì đáng chi, hợp lý, đúng mực với những gì mình có hay mình có khả năng tạo ra.
Q: liệu có phải tiết kiệm là gò mình, chi tiêu ít đi, và tự làm khổ chính mình hơn không?
A: đừng kết luận vội, chờ đến cuối bài sẽ trả lời

Người trẻ và chuyện tiết kiệm

Giả sử, một sinh viên mới ra trường, mức lương 5 triệu 1 tháng. Có thể không đủ tiêu, hoặc có tiết kiệm được một ít, tùy từng người.
Tạm tính bạn tiết kiệm được 2tr 1 tháng đi, sau 1 năm không tiệc tùng, không du lịch, không ốm đau, bạn có 24tr. Đem đầu tư với lợi suất 12% một năm tức là 1% một tháng, coi như mỗi tháng bạn có 240k. Bạn có thể thấy, kiếm được 240k quả là chẳng dễ chút nào, cần tích trữ cực nhọc trong thời gian dài, có số vốn khá lớn (với sv mới ra trường), và thêm chút mạo hiểm mới kiếm ra được. Trong khi đó, việc tiết kiệm lại 240k mỗi tháng chắc chẳng khó đến thế.
Bản thân tôi, khi bắt đầu kiếm được tiền, đã từng trải nghiệm việc chi tiêu 1tr/ 1 tuần hay là không nhỏ ra giọt nào cũng trong 7 ngày ngoại trừ những khoản thiết yếu, t thấy 2 cách đó mang lại sự thỏa mãn cuộc sống không khác nhau là mấy, cốt yếu là ở cách bạn lựa chọn suy nghĩ. Tất nhiên là những thứ mà 1tr mua được khác với 0 đồng, nhưng tôi đang nói đến sự thỏa mãn trong ý thức.

Tiết kiệm để làm gì?

Tiền kiếm ra là để tiêu, và t cũng không có ý định ôm theo một đống xuống mồ. Nhưng tiêu lúc này hay tiêu sau này có sự khác nhau, hay chi những thứ hợp lý hay tiêu vô độ cũng khác nhau nữa.
Thử quay lại bài toán trên. Nếu 1 người kiếm 5 tr, và tiêu cũng 5tr 1 tháng, thì anh ta chẳng có gì để "tiền đẻ ra tiền" cả. Thế nếu anh ta được tăng lương, thăng chức, 10tr một tháng? Thì khi đó, anh ta lại tiêu cũng đến gần 10tr, thậm chí còn mắc nợ thêm. Với kiểu chi tiêu đó, 5tr có bạn bè, đối tác, quần áo của 5tr, 10tr lại có của 10tr.
Còn tr hợp tiết kiệm 2tr 1 tháng, 24tr 1 năm, lãi suất 12%/năm, thì cứ sau 6 năm, số tiền được nhân đôi (quy luật 70 của kinh tế học), và sau 36 năm sự nghiệp, anh ta sẽ có 24 x 2^6 = 1.536 tr = tỷ ruoi với chỉ 24tr của duy nhất 1 năm. Còn nếu anh ta tiết kiệm như thế liên tục trong 36 năm, số tiền sẽ có là khoảng 12 tỷ. Một con số ấn tượng khi đem so với 2 triệu.
Tất nhiên là cuộc sống có nhiều thay đổi, như tăng lương, thăng chức, lấy vợ, sinh con, nuôi con. Nhưng khi có ý thức tiết kiệm, thì trong nhiều hoàn cảnh khác nhau bạn vẫn có thể thực hiện được mục tiêu của mình.
Bạn bè tôi, người thành phố hay ở quê ra đủ cả. Có anh bạn ng Hà Nội, đã tự kiếm tiền và tiết kiệm để mua cho mình những thứ đồ trị giá hàng chục triệu đồng mà mình đam mê, có lẽ là nhờ anh ta biết cách từ chối những cuộc vui vô bổ chẳng có gì hữu ích của đám bạn. Hay một người khác, là công tử con nhà khá giả, nhưng tôi rất ngạc nhiên khi nghe anh ta nói: chiếc áo này t mặc mấy năm rồi, cũng là xin của bố chứ đâu. Trong khi anh ta tự kiếm và gom góp rồi sẵn sàng tậu con iPhone mười mấy triệu. Thế là sao? Bủn xỉn hay xa xỉ? Không phải. Mà đó là sự hợp lý. Họ biết chi cho những gì là đáng, chi cho đam mê thực sự của mình, chứ không phải đua theo thói thường ở đời. Họ đam mê công nghệ chứ không phải thời trang, nên số tiền nhỏ mua quần áo hay đi chơi vẫn là không hợp lý, và cả chục triệu mua máy vẫn là hợp lý. Họ biết đặt mục tiêu, và biết cách kiếm & tích trữ tiền hợp lý để đạt được. Tất nhiên là sau này lớn hơn, trách nhiệm nhiều hơn thì cách

P.K.H